Drewno z czasem oraz pod wpływem wilgoci i ciężaru zmienia swoje rozmiary i ulega odkształceniu – kurczy się bądź pęcznieje. Zdarza się, że bale pękają z upływem czasu, zwłaszcza w pierwszych latach od postawienia i zamieszkania w takim domu. Podczas wysychania drewna pojawia się skurcz, który doprowadza do utworzenia się pęknięć. Aby ściany z bali miały zapewnioną odpowiednią izolację termiczną, trzeba uszczelnić wszelkie styki między balami. W jaki sposób i za pomocą jakich materiałów zadbać o uszczelnianie domów z bali?
Uszczelnianie domów z bali
Domy z bali powstają poprzez nakładanie bali na siebie, a następnie łączenie ich w narożnikach domu, czyli w tak zwanych węgłach. Bale układane są na sobie poziomo – jedna na drugiej – lub mogą być połączone wcięciami podłużnymi, których rodzaj zależy od kształtu ich przekroju. Dla zachowania szczelności praktycznie w każdej technologii istotne są również uszczelki, które powinny być dobrane do danego przekroju bali (okrągłego, owalnego lub prostokątnego).
Uszczelnienie szpar i szczelin pomiędzy balami zabezpiecza cały budynek przed działaniem zewnętrznych czynników atmosferycznych, takich jak wiatr, śnieg, deszcz. Aby proces uszczelniania był trwały i skuteczny wymaga użycia odpornych materiałów, które wytrzymają trudne warunki. Dodatkowo, muszą być one elastyczne, aby poradzić sobie z drewnem, które z czasem zmienia swój kształt. Jakie są patenty na uszczelnianie domów z bali? Które się sprawdzają, a które nie?
Stary 100-letni dom z bali, uszczelnienie tzw. “mszeniem”
Mszenie
Dawno temu do uszczelniania domów z bali używano naturalnych materiałów, takich jak mech, słoma, konopie, lniane pakuły czy siano. Proces ten nazwano mszeniem. Drewno jednak, które cały czas zwiększa się lub zmniejsza nadal „pracowało” w swoim rytmie, co doprowadzało do powstawania szczelin.
Trzeba było na bieżąco uzupełniać nieszczelności powstałe pomiędzy balami, co bywało dość pracochłonne i kłopotliwe. Obecnie nie korzysta się już z wyżej wymienionych metod, poza jedną – zwaną obtykaniem, która stosowana jest powszechnie na Podhalu. Na czym ona polega?
Dom z bali okrągłych, ujęcie z wewnątrz,
metoda uszczelnienia “mszenie”
Obtykanie
Pomiędzy balami tworzącymi ścianę, które na Podhalu nazywa się płazami, zostawia się 2-centymetrową szparę. Szczeliny nie powinna być zbyt mała. Zdarza się czasami rozszerzać je klinami. Następnie zostają one wypełnione wełnianką, czyli wełną drzewną, która powstała w wyniku strugania kłód świerkowych (bezsęcznych), które zostały specjalnie wyselekcjonowane na tę okoliczność.
Długość wełnianki jest odpowiednio dostosowana do szerokości szpary. Zwija się ją w skrątki, czyli warkocze, które wbija się w szczeliny pomiędzy płazami za pomocą trzósła. Skrątki można wbijać dwustronnie lub od zewnątrz. Układa się je od zewnętrznej strony ściany jednakowymi „łebkami”, od wnętrza domu z kolei przycina się ich końce na równo z balami.
Układanie i wbijanie skręconych warkoczy z wełny drzewnej wymaga bardzo dużej dokładności, cierpliwości i doświadczenia. Źle wykonana praca skutkuje wypadaniem skrątek, co skutkuje nieszczelnością domu. Fachowiec zajmujący się obtykaniem zwany jest optykiem lub mszorzem. Dawniej nazywano go mechooptykiem.
Uszczelnianie domów z bali włókniną, owczą wełną i wełną mineralną
Obecnie, aby nie dopuścić do powstawania szczelin pomiędzy balami ułożonymi poziomo w ścianie, można wykorzystać kilka skutecznych metod dostępnych na rynku. Sposób działania zależy również od przekroju bali. Co proponuje?
Przykładowo, bale o przekroju prostokątnym dobrze współpracują z włókniną, którą rozkłada się na prawie całej powierzchni bali. Grubość włókniny ma zaledwie kila milimetrów, a szerokość jest nieznacznie mniejsza od bali. W węgłach i skrzyżowaniach, czyli w miejscach łączenia, wykorzystuje wełnę mineralną, dzięki której bale zachowują bardzo dużą szczelność w narożnikach.
Przy ścianach z bali o przekroju okrągłym wykorzystuje uszczelki wykonane z dwóch wkładek z pianki rozprężnej, folii i owczej wełny. Uszczelki są stosowane niezależnie od wyprofilowania bali. Wkładki świetnie uszczelniają styki bali zarówno od środka domu, jak i od zewnątrz, a owcza wełna zapewnia termoizolację. Ze ścianami z bali o przekroju okrągłym jest jednak nieco prościej, gdyż ich półkoliste wycięcie, zapewnia dużą szczelność. Oczywiście owa szczelność występuje w przypadku właściwie przygotowanego materiału. Nie o tym jednak piszę w tym artykule, bo to także obszerny wątek do omówienia oddzielnie.
Uszczelnianie domów z bali za pomocą materiałów syntetycznych
Kolejnym dobrym sposobem na uszczelnienie, nie tylko w węgłach, czy na długości bali, ale także w miejscu osadzenia śrub, kołków, puszek elektrycznych, czy dybli, jest zastosowanie materiałów syntetycznych. Jak to zrobić? Najpierw w szczelinę należy ręcznie lub mechanicznie wprowadzić wewnętrzną uszczelkę.
Materiał wypełniający trzeba odpowiednio ułożyć – czyli od węgła do węgła lub od węgła do otworu drzwi bądź okna. Ta sama zasada jest stosowana przy połączeniach ścian wewnętrznych z zewnętrznymi, zwłaszcza jeśli w miejscach złączenia nie zastosowano wewnętrznych uszczelek. Wypełnienie uszczelniające musi być przygotowane za pomocą oprzyrządowania, dzięki któremu możliwe będzie mocne połączenie wypełnienia z powierzchnią bali.
Dom uszczelniony kitem WoodChink
Aby zapewnić odpowiednią izolację termiczną, wykorzystuje się wełnę owczą, wełnę mineralną, włókninę, materiały syntetyczne i wkładki z gumy rozprężnej. Niezależnie jednak od użytych materiałów, warto postawić na doświadczonego i dokładnego fachowca, który zadba o najmniejszy szczegół na każdym etapie pracy.
Badanie kamerą termowizyjną nieszczelnej ściany balowej,
niebieskie pola to nieszczelności
Uszczelnianie domów z bali za pomocą kitu Woodchink
Jeśli chcesz mieć szczelny i ciepły dom, ja osobiście proponuję uszczelniać domy z bali za pomocą produktu najwyższej jakości – kitu Woodchink, czyli wysoko elastycznej i trwałej masy uszczelniającej. Jest to kit do połączeń drewnianych, idealny do domów z bali, właściwie stworzony dla nich!
Woodchnik wypełnia szczeliny i ogranicza działanie czynników zewnętrznych. Dlaczego go polecam? Widziałem już wiele domów, które były uszczelnianie już kilkanaście lat temu wspomnianym produktem i nadal nie wymagają żadnej interwencji. Nie mają żadnych przewiewów, przecieków na połączeniach pomiędzy balami, w narożnikach oraz przy belkach stropowych i otworach okiennych i drzwiowych.
Dzięki temu koszty ogrzewania znacznie spadają, a bale są świetnie chronione przed mrozem, wilgocią i promieniowaniem słonecznym. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na jego temat, zapraszam na krótki film na jego temat, który znajdziesz na moim kanale.
Jak poprawnie uszczelnić domy z bali?
Drewno to materiał wymagający. Mimo najlepszych materiałów uszczelniających i najlepiej wybranego surowca bardzo istotne jest jego stosowne przygotowanie. W tym miejscu niestety muszę nadmienić, że wg mnie i moich obserwacji blisko 80% domów z bali w Polsce nie jest wykonywane poprawnie. Skąd to wiem? Oprócz niezliczonej ilości konsultacji z inwestorami (także tymi, którzy już wybudowali dom z bali) uszczelniamy także domy w całej Polsce.
Zdarzają się nieszczelności, przecieki, a nawet prześwity światła z zewnątrz! Nie chcę nikogo straszyć, ale warto zdawać sobie sprawę, co nas może spotkać podczas uszczelniania domów z bali. Budując swój dom wydajesz niemałe pieniądze, więc błędy popełnione na samym początku, uwierz mi, że kosztują krocie!
Tym bardziej warto poświęcić odpowiednie środki i czas na znalezienie prawdziwego fachowca/producenta domów z bali, który nie goni za zyskiem ponad wszystko, ale raczej zastosuje wszelkie prawidła sztuki ciesielskiej istotne dla budownictwa drewnianego.
Sztuka ta niestety staje się coraz bardziej zapomnianą lub ewoluuje w niekorzystną stronę. Dużo mam do powiedzenia na temat tego, jak buduje się domy na naszym rynku. Wiem, jak to wszystko wygląda „od kuchni”.
Mam wielką nadzieję, że tym artykułem naprowadziłem Cię nieco, na co zwracać uwagę i uwrażliwiłem Cię na istotne kwestie, na które trzeba wracać uwagę jeszcze przed podpisaniem umowy z wykonawcą Twojego domu z bali.
W razie potrzeby zgłębienia powyższych tematów w znacząco szerszej odsłonie służę oczywiście pomocą twarzą w twarz na konsultacjach.
Pozdrawiam
Sławek 😊
