Metody łączeń są bardzo różnorodne, jednak kluczem do Twojego zadowolenia jest wybór odpowiedniej technologii. Zobacz, na co powinieneś zwracać swoją uwagę w pierwszej kolejności. Technologia łączenia domów z bali może być bardzo skomplikowana.
Jak wybrać odpowiednią technologię?
Jak już wspominałem w innym artykule, domy z bali w Polsce buduje się najczęściej ze świerku i sosny. To czym powinieneś kierować się przy wyborze wykonawcy i technologii obróbki drewna to:
- Szczelność połączeń/technologia wiązania elementów balowych;
- Walory wizualne, czyli jaki kształt bali Tobie odpowiada i czy wiesz jakie ma zalety oraz wady?;
- Grubość bali;
- Technologia obróbki oraz wady i zalety poszczególnych rozwiązań;
- Cena!
Czym jest bal drewniany?
Dla jasności całej sprawy zacznijmy jednak od wyjaśnienia, czym tak naprawdę jest bal drewniany. Powołajmy się najpierw na definicję. W literaturze fachowej wszelkie elementy drewniane, które posiadają przekrój o grubości od 50 do 100 mm określa się już jako bal.
W praktyce jednak i w języku angielskim rozróżnia się określenia „full logs” – stosowane dla bali grubych, które nie wymagają dodatkowego ocieplenia (grubość w Polsce przy szczelnej technologii na poziomie 20-30cm) i „insulated logs” – dla bali cienkich, wymagających ocieplenia.
Najczęściej występujące typy bali litych (wykonane z jednego drzewa, nie łączone) wykorzystywane w budownictwie drewnianym naszym kraju to:
- Bale okrągłe – ich specyficzna struktura czyni je stosunkowo ciężkimi w wykończeniu zwłaszcza od wewnątrz domu;
- Bale płaskie – płaskie z obu stron z ewentualnymi nacięciami na łączeniach dobrze sprawdzają się podczas eksploatacji domu;
- Bale półokrągłe – połączenie dwóch powyższych.
Wyróżniamy też bale klejone, które powstają z mniejszych elementów. Nie mają one jednak tak silnych właściwości prozdrowotnych (z uwagi na zastosowane w nich kleje i sztywną strukturę), jak bale lite.
Metody łączeń w domach z bali
Wybór odpowiedniego drewna to nie jedyny dylemat, przed którym stoją osoby planujące zakup domu z balii. Wykorzystanie prawidłowiej metody łączenia materiałów jest równie ważne, aby uzyskać piękne, ciepłe i funkcjonalne wnętrze. Nie trzeba znać wszystkich technologicznych niuansów, jednak warto zdawać sobie sprawę z tego, jakie są plusy i minusy tych najpopularniejszych metod łączenia.
Jeśli decydujesz się na surowe bale z obu stron (bez ocieplenia), technika ich łączenia i szerokość elementów będą szalenie istotne. Chodzi o szczelność. Szczelność, szczelność, jeszcze raz szczelność! Technologia wykonawcy musi Ci ją zagwarantować, jeśli nie chcesz marznąć w swoim domu. Drugorzędne znaczenie będzie miała grubość bali w sytuacji, kiedy łączenia będą dziurawe.
Oto kilka popularnych typów łączeń bali:
Bale łączone na tzw. obłap
– cechuje stosunkowo niższa wytrzymałość, koszty wykonania i precyzja łączenia względem technologii wykorzystujących obce pióra. Elementem izolującym łączenia jest zastosowany materiał – najczęściej wełna owcza.
Bale łączone za pomocą obcych piór
– najczęściej dwa – pomiędzy nie, stosuje się materiał izolujący (najczęściej specjalny filc, wełnę lub droższą – piankę rozprężną).
Przy tej technologii (wykonanej tak jak na rysunku) jest ryzyko przecieków wody do wewnątrz domu. Zewnętrzna część tego połączenia musi zostać odpowiednio wyprofilowana, aby ryzyko to nie występowało. Patrząc od zewnątrz kolejny element nachodzący na ten poniżej musi tworzyć swego rodzaju kapinos zabezpieczający to łączenie przed przeciekiem wody pomiędzy bale.
Bale łączone za pomocą własnych piór
– najczęściej dwa – pomiędzy nie również stosowany jest materiał izolujący – tak jak opisałem to powyżej. Własne pióra zapobiegają przeciekom deszczu do wnętrza domu. Wystające pióra od góry elementu i wgłębienia od spodu zabezpieczają ścianę przed przeciekami wody. W połączeniu z dobrym wysuszeniem bali i pianką rozprężną (jako materiał dodatkowo izolujący połączenie) zapewniają wysoki poziom izolacyjności.
Bale łączone za pomocą tzw. mszenia
– to kolejna technika. W początkowej fazie pomiędzy balami pozostawiana jest szczelina, która wypełniania jest przez fachowca (mecho-optyka) – dawniej to był mech, a dziś to specjalne wióry, najczęściej z drewna świerkowego.
Takie uszczelnienie ściany jest imponujące, jednak fachowców wykonujących taką pracę poprawnie można szukać jak ze świecą.
Ponadto jest to zabieg kosztowny – liczony w dziesiątkach tysięcy złotych, a do tego nie gwarantuje wysokich parametrów izolacyjnych jak i trwałości.
Które rozwiązanie polecam?
Ok, zapytasz pewnie, jaką metodę bym wybrał?
Jeżeli miałbym wskazać na najlepszą technologię łączenia bali, byłaby to ta z zastosowaniem piór własnych. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, które łączenie jest najlepsze. Odpowiednio wyprofilowane, dokładnie wycięte i spasowane bale pod obce pióra, z zastosowaniem dobrego materiału izolacyjnego np. w postaci pianki rozprężnej, będzie bardzo dobrym rozwiązaniem. Jednak niestaranność w wykonaniu może ten cel zniweczyć. Podobnie jest z każdą inną technologią.
Typy narożników w domach z bali
Tam, gdzie krzyżują się ściany bale, należy odpowiednio wyciąć otwory. Ma to na celu zablokowanie dwóch ścian i uszczelnić je w najbardziej optymalny sposób – to właśnie narożniki.
Technika ręcznego kształtowania i wycinania powiązanych narożnych wycięć jest kluczowa do tego, jak będzie wyglądał i funkcjonował gotowy dom z bali. Precyzyjne wykonanie tego wycięcia jest niezbędne do utrzymania szczelności i zapobiegania powstawaniu szczelin. Warto więc wybrać takich rzemieślników, którzy mają wieloletnie doświadczenie w tworzeniu wielu stylów narożników.
Najczęściej spotykane narożniki to:
- W typie wieńca – zazębione na krańcach bale stykają się ze sobą, tworząc jednolity „słup”, najczęściej stosowane są bale płaskie lub okrągłe jak na przestawionej grafice;
- W typie wieńca – zazębione na krańcach bale tworzą tzw. jaskółczy ogon, płaski jak na grafice lub wystający;
- W typie wieńca – zazębione z przerwą na mszenie;
- W typie wieńca – zazębione ze słupem łączącym.
Zazębione narożniki mogą działać na zasadzie rowków w kształcie jaskółczych ogonów lub prostych słupów. Jest to najodpowiedniejsza metoda łączenia dla tradycyjnych bali drewnianych, lub domów z drewna, i umożliwia uzyskanie różnych efektów wizualnych. Ze względu na ilość cięć, takie łączenie sprawdzi się w przypadku bardziej elastycznych i pracujących gatunków drewna (takich jak chociażby świerk czy sosna).
W przypadku narożników w typie wieńca, które są zazębione z przerwą na mszenie, zazwyczaj izolacja (plecione wióry) wykonywana jest w obrysie domu, zaś wystające końce mają przerwy.
Ze słupem łączącym elementy (część technologii sumikowo-łątkowej).
Rozwiązanie to wygląda dla wielu Inwestorów bardzo ciekawie, choć jest rzadziej spotykane wśród budowniczych w Polsce. Zapewne dlatego, że jest to też najsłabsze rozwiązanie.
Technologia sumikowo – łątkowa
Jest to metoda łączenia bali zazwyczaj o równych bokach. Pozwala na otrzymanie stosunkowo stabilnego i praktycznego wiązania, które można modyfikować względem potrzeb. Oznacza to, że nawet w trakcie budowy domu można nanieść poprawki lub zmiany, a łączenie sumikowo – łątkowe da się do nich dostosować, co nie jest zazwyczaj możliwe w przypadku tradycyjnych metod łączenia bali.
Dodatkowo zastosowanie krótkich elementów drewnianych może obniżyć koszty budowy. Technologia ta wykorzystuje łątki – pionowe słupy i sumiki – poziome elementy wchodzące między łątki. Za izolację odpowiada tutaj grubość drewna w połączeniu z zastosowaniem odpowiedniej materiału izolującego pomiędzy balami lub też folii oraz wełny mineralnej stanowiącej ocieplenie od wewnątrz. Ze względu na dużą ilość wszelakich łączeń jest większe ryzyko pojawienia się mostków termicznych (czyli strat cieplnych).
Pamiętaj! Im mniej łączeń tym cieplejszy i bardziej trwały dom!
