Jedną z kwestii, które muszą rozważyć osoby planujące zakup domu z bali, jest wybór odpowiedniego rodzaju drewna. Nie ma niestety jednej właściwej wskazówki, ponieważ domy z bali wysokiej jakości mogą być budowane z powodzeniem z wielu różnych materiałów. Każdy gatunek drewna charakteryzuje się innymi właściwościami, jakimi? Dowiesz się tego z tego artykułu. Wybór drewna do budowy domu ma wielkie znaczenie.
Charakterystyka popularnych gatunków drewna
Charakterystyczne cechy drewna, które zazwyczaj interesują nabywców domów z bali, to wygląd, odporność na wilgoć i niszczenie, poziom izolacji, koszty i stabilność, czyli jak bardzo drewno zmieni się na przestrzeni lat.
Należy wziąć pod uwagę jeszcze inne czynniki, takie jak dostępność poszczególnych gatunków w ilościach handlowych oraz łatwość, z jaką drewno można wyciąć i ukształtować w materiał budowlany. Biorąc pod uwagę wszystkie zmienne, które wpływają na wybór gatunków drewna, można zrozumieć, dlaczego tak trudno jest wyodrębnić jeden gatunek jako najlepszy. Dobrym punktem wyjścia do oceny drewna jest przegląd cech, które zarówno konsumenci, jak i producenci najczęściej wymieniają jako ważne.
Wygląd
Szata zewnętrzna domu z bali zmienia się z czasem, ze względu na wpływ warunków atmosferycznych. Z uwagi na promienie słoneczne drewno, w szczególności to niezakonserwowane, ciemnieje. Z czasem robi się nawet szare.
Zastosowanie środków konserwujących z zewnątrz domu, w większości z barwnikiem/pigmentem, zabezpiecza drewno przed promieniami słońca (UV) i nie tylko. Szeroka gama impregnatów do drewna wielu firm zabezpiecza je także przed insektami, grzybami i wszelkimi drobnoustrojami.
Odporność na niszczenie
Chociaż odporność na drobnoustroje różnych gatunków drewna znacznie się różni, większość producentów zdecydowanie zaleca traktowanie zewnętrznej powierzchni domów z bali środkiem do konserwacji, o odpowiedniej jakości, bez względu na naturalną odporność (szerzej o tym piszę w tym artykule). Ta odporność jest sporym plusem, jednak nie powinna nadmiernie wpływać na wybór konkretnego gatunku drewna.
Środki konserwujące/impregnujące dom przed czynnikami atmosferycznymi stosuje się na zewnątrz, a zatem nie mają one znaczącego wpływu na Twoje zdrowie. W środku bale przy unormowanych warunkach (temperatura i wilgoć) są bezpieczne. Stąd stosowane środki nie są i nie powinny zawierać mocnych substancji chemicznych. Zazwyczaj są to preparaty wodne, na bazie olejów lub wosków pszczelich. I to w zupełności wystarczy!
Wartość U – izolacyjność cieplna
Jest do współczynnik określający przenikanie ciepła przez ścianę balową. Zauważyć można jednak, że różnica między gatunkami drewna o najwyższych i najniższych wartościach U jest stosunkowo niewielka. Wartość U jest tylko jednym czynnikiem przy ocenie efektywności energetycznej domu z bali. Drewno doskonale kumuluje w sobie ciepło i ten aspekt jest często pomijany w porównaniach z tradycyjnym budownictwem.
Jak dowodzą badania instytutów naukowych, szczelnie wykonane połączenia bali przy ich odpowiedniej grubości (20-25cm) dają znakomite efekty cieplne – o około 1/3 lepsze od tradycyjnego budownictwa murowanego!
Stabilność drewna
Skłonność do kurczenia, skręcania i rozwarstwiania się drewna jest poważnym problemem zarówno dla konsumentów, jak i dla producentów. Przekłada się to na pęknięcia i krzywienia, czy też nadmierne osiadanie domu, uniemożliwiające jego wykończenie zaraz po wybudowaniu bryły! Na szczęście jest to również czynnik, który może być kontrolowany, dzięki odpowiednim metodom obróbki materiałów.
Dla przykładu, gatunek drewna, który może się znacząco skurczyć, jest najpierw poddany obróbce termicznej tzw. suszeniu komorowemu, aby nie powodował problemów w przyszłości (szerzej aspekt technologicznej obróbki omawiam tutaj). Ponadto, dzięki starannej klasyfikacji drewna i obowiązkowej certyfikacji (CE – o czym już pisałem), bale z nieodłączną tendencją do skręcania lub wypaczania można zidentyfikować i odrzucić, o czym doskonale wie doświadczony wykonawca domów z bali.
Dlatego niestabilność danego gatunku można przezwyciężyć w wielu przypadkach poprzez dobór materiałów i odpowiednią technologię ich przygotowania.
Koszt
Różnica w cenie za poszczególne gatunki drewna może być spora. Niektóre drewno, np. cedr północny biały, jest drogie, ponieważ jest gatunkiem wolno rosnącym i trudno jest pozyskać je w ilościach handlowych. Inne drewno, takie jak sosna południowa, jest tańsze, ponieważ jest to relatywnie szybko (50-100 lat) rosnący gatunek, który jest dobrze dostępny w ilościach komercyjnych w wielu miejscach na świecie.
O konkretne ceny warto pytać producentów lub wykonawców, ponieważ i w tym względzie widoczne są różnice. Pamiętaj o tym, że nie zawsze najdroższy materiał będzie odpowiedni do danej budowy – cena przede wszystkim świadczy o dostępności, a nie jakości gatunku drewna.
Wybór gatunków
Poniżej przedstawiam opis najpopularniejszych gatunków drewna, wykorzystywanych do budowy domu z bali. Niektóre z nich są łatwo dostępne w Polsce, inne natomiast wymagają wysokich kosztów, związanych ze sprowadzeniem. Pamiętaj jednak, że pochodzenie drewna ma ogromne znaczenie! Im trudniejsze warunki rozrostu dla drzewa, tym będzie ono lepsze.
Wiele firm sprowadza drewno zza wschodniej granicy. W dużej mierze gleba tamtejszych lasów jest bardzo żyzna. To przyczynia się do szybkiego rozrostu drzewa, które z kolei jest znacznie słabsze konstrukcyjnie i mniej odporne na ataki insektów i drobnoustrojów (grzyby, pleśnie, sinizna). Im bardziej srogie warunki, jak np. dla świerku pochodzącego z wyższych partii gór, tym lepiej.
Oczywiście zapytasz, jak sprawdzić jakość drewna, które proponuje Ci wykonawca? Najprostszą metodą jest analiza słojów drzewa. W przekroju im gęstsze przyrosty (kręgi), tym lepiej. Słoje powyżej 0,5 cm szerokości powinny skłonić Cię do bardziej intensywnej analizy z odpowiednim fachowcem lub po prostu bezpłatnie u konkurencji. Najlepiej będzie, jak porównasz różne oferty firm. Wnikliwe sprawdzenie firm na rynku, rozmowy z ich klientami oraz przede wszystkim wskazówki BaleiDetale.pl, naprowadzą Cię na właściwe tory przy wyborze idealnego materiału na dom.
Sosna
Sosna ma dobrą wytrzymałość na rozciąganie i potrafi pozostać w niezmienionym stanie przez wiele pokoleń. Jednym z lepszych rejonów w Polsce, gdzie ten gatunek jest dobrej jakości do wykonania bali są już wspomniane mazury. Jej podgatunki obejmują sosnę wydmową, żółtą, czerwoną i białą.
Gatunek ten jest jednym z najpopularniejszych wyborów w domach z bali, ponieważ jest estetyczny, łatwo dostępny, stosunkowo wytrzymały i często jest znacznie tańszy niż konkurencyjne gatunki.
Świerk
Równie łatwo dostępny jak sosna jest świerk, klasyfikowany jako czerwony, biały lub czarny. Chociaż w ramach gatunku nie ma znacznych różnic w kolorze – zobaczysz jedynie odcienie od kremowo-białych po bladożółto-brązowych. Świerk będzie nieco bledszy, niż sosna. Ma on wiele cech konstrukcyjnych, które sprawiają, że jest bardzo popularnym wyborem, jednak musisz pamiętać, że gatunki różnią się między sobą wagą, miękkością i wytrzymałością.
Najlepsze parametry będzie miał świerk pochodzący z gór. Srogie warunki wzrostu czynią go odpowiednio wytrzymałym i odpornym na czynniki zewnętrzne.
Jodła
Jodła to gatunek zachodni, którego kolor zmienia się z czerwonego na żółty, w zależności od wieku. Ponieważ rośnie na majestatyczne wysokości, mogą powstać z nich naprawdę długie bale.
Jodła może być jednak droga, ale i jest dobrym wyborem do zastosowań konstrukcyjnych, ponieważ jest odpowiednio mocna. Charakteryzuje się niebywałą trwałością, choć należy pamiętać, że czasem wydziela dziwny, dla wielu nieprzyjemny, zapach przez długi czas.
Modrzew
To kolejna dość droga opcja w tym zestawieniu. Nie dzieje się tak jednak bez powodu. Modrzew jest znany ze swojej trwałości, odporności na ogień, czy elastyczności. Dodatkowo jest bardzo estetyczny i żywiczny, dzięki czemu unosi się przy nim przyjemny zapach drewna i jest w naturalny sposób konserwowany. Duża ilość żywicy jest dla wielu wykonawców sporym wyzwaniem. Stąd przygotowanie domu z takiego materiału także kosztuje odpowiednio więcej (różnie w zależności od wykonawcy).
Pamiętaj jeszcze, że wspomniana żywica lubi wyciekać jeszcze przez długie lata, zwłaszcza od strony bardziej nasłonecznionej. Aspekt ten dla wielu jest bardzo uciążliwy i mało estetyczny.
Cedr
Spora część właścicieli domów drewnianych wykonanych z cedru decyduje się nie ocieplać ścian balowych od wewnątrz. Wszystko po to, aby mogli nadal cieszyć się przyjemnym aromatem tego drewna. Jego piękny kolor, od jasnobrązowego do ciemno-czerwono-brązowego, w zależności od podgatunku, promieniuje ze środka kłody, dlatego cedr jest często prezentowany w swojej najbardziej surowej postaci. Z uwagi na to, że nie ma jednego konkretnego miejsca zbiorów, koszty mogą się różnić w zależności od kontynentu.
Cedr oferuje różnorodność faktury i tonów, przy minimalnym kurczeniu i niszczeniu. Jest to jednak bardzo droga opcja. Cedrowe krążki używane są chociażby do odstraszania moli w szafach na ubrania, co dodatkowo świadczy o mocnych cechach obronnych tego materiału.
Moje rekomendacje
Najbardziej rekomendowany przeze mnie, jak i wielu wykonawców, jest polski świerk z terenów górskich lub sosna mazurska z terenów piaszczystych. W tych miejscach grunt dla tych gatunków drzew jest dość wymagający, na tyle, że materiał pozyskany z tych drzew cechuje optymalna cena do dobrej jakości budulca. Oczywiście, dla bardziej zamożnego portfela, dedykowana jest sosna syberyjska lub modrzew.
Źródła:
https://loghome.com/articles/article/choosing-wood-species
https://loghome.com/articles/article/log-species-types-2
2 thoughts on “Wybór drewna do budowy domu – od czego zacząć?”
Treściwy artykuł, choć niedosyt pozostaje. Fajnie byłoby sklasyfikować dostępne gatunki pod względem identycznych cech oraz “zakresem” cenowym dla jakiegokolwiek rozeznania. Ale na początek miła lektura. Dodatkowa notatka:
Odporność na niszczenie – “szerzej o tym piszę w tym artykule” (brak linku) 😉
Dziękuję serdecznie za uwagi, zapiszę je do listy tematów do opracowania. Link uzupełniłem. 🙂